In ons leven komen we allemaal een zekere mate van lijden tegen. Ongemak is niet te voorkomen, maar de mate van lijden, is te beïnvloeden. Jan Geurtz (1950) is spiritueel leraar en auteur. In een podcast spreken we uitgebreid over lijden en hoe spirituele groei kan bijdragen aan het verminderen van lijden. Deze blog vormt slechts een korte aanvulling op dit gesprek.

Dualisme vormt de kern van al het lijden

Lijden ontstaat in het denken en het geloof dat al je gedachten waar zijn. Je kent het misschien wel: piekeren of malen, een ononderbroken stroom aan gedachten die je steeds herinnert aan hoe ellendig je je voelt.

Wanneer je gelooft dat jouw gedachten over de werkelijkheid kloppend zijn, dan creëer je lijden. Wanneer je gelooft dat er een scheiding bestaat tussen subject en object, dualisme genoemd, dan heb je de bron van al het lijden aangesproken. Ik ben ik en jij bent jij. Daar staat een tafel en daarnaast staat een stoel. Wanneer je alles ziet als verschillende objecten creëer je een werkelijkheid die niet bestaat.

Door je eigen dualistische gedachten te geloven, ontstaat een gevoel van eenzaamheid en afscheiding. Daar vloeit het verlangen naar verbinding uit voort, de behoefte aan liefde. Je gaat voorbij aan de wetenschap dat alles waar je behoefte aan hebt al in jezelf zit. Je bent compleet en goed genoeg zoals je bent.

De valkuil van identificatie

Door je gedachten te zien als ‘de waarheid’ ontstaat lijden. Dit gebeurt bij negatieve gedachten en oordelen, maar ook bij plezierige situaties. Wanneer jij een succes toeschrijft aan jezelf en hier je eigenwaarde aan ontleent, dan creëer je een voedingsbron voor toekomstig lijden.

In het leven is één ding zeker: alles komt en gaat. Na verloop van tijd zal een prettige gevoel weer wegebben, of zal een fijne situatie veranderen. Dan heb je weer iets anders nodig wat jou het gevoel geeft dat je goed genoeg bent.

Identificatie draagt bij aan al het lijden. Als een prettige situatie transformeert in iets wat je ervaart als minder prettig, kan er direct identificatie plaatsvinden. Gedachten als ‘ik wil dit niet voelen’ of ‘ik kan het ook allemaal niet’, steken de kop op.

Kortom, gevoelens en omstandigheden beschouwen als het bewijs van je eigen waardvolheid of eigen mislukking is een vorm van identificatie en zorgt vroeg of laat voor lijden. Het is de kunst om die identificatie los te laten en het leven te nemen zoals het komt. Je mag dan best een leuke relatie onderhouden, veel geld verdienen of carrière maken, maar je ziet dat dan slechts als een geschenk en niet als het bewijs dat jij de moeite waard bent.

Los van de omstandigheden ben je hoe dan ook de moeite waard. Je hoeft niets te ‘worden’, je hoeft niet anders te zijn, je bent goed zoals je bent.

Het belang van meditatie

Wanneer je je eerste stappen op het spirituele pad zet, kan het lijken alsof je nog meer lijden tegenkomt. Dit heeft alles te maken met je bewustzijn. Je neemt veel theorie tot je, maar je hebt nog weinig tijd gehad om deze eigen te maken. Zo ga je opeens opmerken hoe druk je gedachten zijn, maar ben je nog niet in staat deze los te laten. Je merkt vastgeroeste patronen op, maar bent nog niet in staat om deze te doorbreken. Je begrijpt dat je invloed hebt op de mate waarin je lijden ervaart, maar bent nog niet in staat hier anders mee om te gaan.

De beoefening van meditatie is volgens Jan Geurtz cruciaal. Tijdens meditatie leer je kijken naar je eigen gedachten en gevoelens, zonder de drang ze te transformeren in iets anders. Je leert om te ontspannen in wat er ‘is’. Stress, spanning, pijn, verdriet, woede, teleurstelling… alle emoties die het ego graag zou willen veranderen, geef je ruimte in een meditatie. Het mag er allemaal zijn.

Gun jezelf tijd en blijf jezelf voeden met inspiratie: lees boeken, bekijk relevante filmpjes en beoefen dagelijks meditatie. Maak het niet te groot en ingewikkeld, maar hou het realistisch en klein. Ga liever dagelijks 3 keer voor 5 minuten mediteren, dan eenmaal per dag een kwartier waarin je worstelt met jezelf.

Gebruik die paar minuten meditatie om contact te maken met dat wat je op dit moment ervaart. Wat voel je? Welke gedachten kun je opmerken? Oefen om gewaar te zijn van het moment. Het doel van meditatie is niet om de stroom van gedachten tot stilstand te brengen. Het gaat erom dat je leert opmerken wanneer je afdwaalt en jezelf zo kunt uitnodigen om terug te komen bij wat er werkelijk aanwezig is.

Oefenen met mediteren is de essentie van het spirituele proces. Je ego heeft de neiging om te oordelen en te veroordelen. In meditatie leer je om uit dat proces te stappen. Je leert om te zijn met wat er is en al je oordelen los te laten.

Het effect van meditatie

Na een tijdje zal je merken dat je beoefening van meditatie zijn vruchten afwerpt. Je ergert je niet meer aan kleine, onbenullige dingen. Je voelt je dankbaarder voor de mooie dingen in je leven. Je identificeert je minder met al je gedachten en gevoelens.

Door te blijven oefenen, zal je dit ook steeds vaker in je dagelijks leven ervaren. Dan kun je gewoon zijn met wat er is. Je gaat steeds sneller opmerken wanneer je in je ego dreigt te verzanden. Je krijgt meer grip op je eigen patronen en valkuilen en bent in staat daar los van te komen. Je stapt uit je verzet en leert om van een mug geen olifant meer te maken.

Benieuwd naar meer?

Beluister dan de podcast die Jan Geurtz en ik opnamen. In deze podcast legt Jan deze toch ietwat ingewikkelde stof op heldere wijze uit. Daarnaast vormen de boeken van Jan een mooie aanvulling om de podcast.

Meer weten over belemmerende patronen en overtuigingen in relaties?

Zijdelings spreek ik met Jan Geurtz over de behoefte aan liefde en verbinding. In zijn boek Verslaafd aan liefde lees je alles over zijn zienswijze. Zelf sprak ik uitgebreid over dit fascinerende onderwerp met Hannah Cuppen, auteur en relatietherapeut. In een podcast hebben we het over bindingsangst, verlatingsangst en de liefdesbange dans die tussen beiden ontstaat. Zij legt op begrijpelijke wijze uit hoe de behoefte aan liefde en verbinding juist een tegengesteld effect kan hebben.